ΔΙαβάζουμε Στρατή Τσίρκα

« Ο Στρατής Τσίρκας τοποθετείται ανάμεσα στην μεσοπολεμική και μεταπολεμική γενιά της νεοελληνικής πεζογραφίας και το έργο του συνδέεται άμεσα με τις πολιτικές εξελίξεις στην Ελλάδα και στην γενέτειρά του, στις οποίες πήρε ενεργό μέρος.

Το πραγματικό του όνομα ήταν Γιάννης Χατζηανδρέας. Γεννήθηκε και πέρασε τα παιδικά του χρόνια στο Κάιρο. Το 1930 γνωρίστηκε με τον Καβάφη για τον οποίο αργότερα δημοσίευσε ολόκληρη μελέτη. Εντάχτηκε στην αντιφασιστική οργάνωση Ligue Pacifiste και ίδρυσε μαζί με τον Θεοδόση Πιερίδη την Αντιφασιστική Πρωτοπορία. Το καλοκαίρι του 1937 πήρε μέρος, μαζί με τους Μπρέχτ, Λουί Αραγκόν, Πάμπλο Νερούντα και άλλους, στο Β’ Διεθνές Συνέδριο των Συγγραφέων για την Υπεράσπιση της Κουλτούρας εναντίον του Πολέμου και του Φασισμού που έγινε στο Παρίσι και έγραψε μαζί με τον Χιους τον Όρκο στο Λόρκα που προωθήθηκε από τον Λουί Αραγκον και υπογράφηκε από σαράντα συγγραφείς. Από το 1939 ως το 1963 έζησε στην Αλεξάνδρεια. Το 1943 έγινε καθοδηγητικό στέλεχος του Ελληνικού Απελευθερωτικού Συνδέσμου. Στην περίοδο αυτή τοποθετείται η γνωριμία του με τον Γιώργο Σεφέρη. Συνεργάστηκε με πολλά περιοδικά (Κυπριακά Γράμματα, Ελληνικά Γράμματα, Αλεξανδρινή Λογοτεχνία, Πάροικος ,κ.α.). Για το έργο του «Ο Καβάφης και η εποχή του», πήρε το Κρατικό Βραβείο Βιογραφίας (1959). Η πρώτη του εμφάνιση στο χώρο της λογοτεχνίας σημειώθηκε το 1927 με μεταφράσεις των Μυσσέ, Χάινε και Σίλλερ και την δημοσίευση του πρώτου του πεζογραφήματος με τίτλο «Το Φεγγάρι» στο περιοδικό ‘Παναιγιπτία’. Έχει γράψει επίσης πολλά διηγήματα, όπως Νουρεντίν Μπόμπα και άλλα διηγήματα, Αλλόκοτοι άνθρωποι και άλλα διηγήματα, Ο Απρίλης είναι πιο σκληρός , καθώς και διάφορα άλλα.

Το 1961 διαγράφτηκε από το ΚΚΕ επειδή αρνήθηκε να αποκηρύξει το βιβλίο του «Η Λέσχη»(πρώτος τόμος της τριλογίας του «Ακυβέρνητες Πολιτείες»), που είχε εκδοθεί λίγο νωρίτερα . «Κατέγραψα τα γεγονότα όπως ακριβώς τα έζησα. Η συνείδησή μου δεν είναι καπέλο, να την πάρω από το ένα καρφί να την κρεμάσω στο άλλο», είχε πει ο Τσίρκας όταν αρνήθηκε να αποκηρύξει το έργο του. Για την τριλογία αυτή το 1973, ο Τσίρκας ανακηρύχτηκε στη Γαλλία ως ο σημαντικότερος ξένος μυθιστοριογράφος. Τις «Ακυβέρνητες Πολιτείες» μετέφρασε στα γαλλικά η Χρύσα Προκοπάκη.

Το 1963 έφυγε για την Αθήνα όπου έζησε μέχρι το θάνατό του.

Το άλλο μυθιστόρημά του, «Η Χαμένη Άνοιξη», αναφέρεται στην δικτατορία του 1967. Για τριλογία πήγαινε κι αυτό, αλλά δυστυχώς, έμελλε να είναι το τελευταίο του έργο.

Το σημαντικότερο μυθιστόρημά του, έργο που δίχασε κριτικούς και λογοτεχνικούς κύκλους και προκάλεσε ζυμώσεις στο χώρο της αριστερής διανόησης, θεωρείται η τριλογία «Ακυβέρνητες Πολιτείες». Αποτελείται από τρία βιβλία: τη «Λέσχη», την «Αριάγνη» και τη «Νυχτερίδα». Κέντρο της τριλογίας είναι τα ιστορικά και πολιτικά γεγονότα στη περίοδο του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου στη Μέση Ανατολή. Η συγγραφή τους τον απασχόλησε 20 χρόνια.

Μπορεί ο καμβάς του έργου αυτού να είναι οι ιστορικές και πολιτικές εξελίξεις της εποχής, πάνω του όμως είναι κεντημένος με απαράμιλλη μαεστρία ένας ολόκληρος κόσμος γεμάτος από τη μαγεία, το μυστήριο της λαγγεμένης Ανατολής και τα πάθη της ανθρώπινης φύσης. Πολιτικές μηχανορραφίες, αχαλίνωτες φιλοδοξίες μέσα στη δίνη του πολέμου, αλλά και όμορφα όνειρα και περίσσευμα ανθρωπιάς και γενναιότητας. Είναι ένα μυθιστόρημα πάθους, με την αρχαϊκή σημασία της λέξης, από το ρήμα πάσχω. Ένας λαός ολόκληρος πάσχει από το πάθος του Πολέμου, της Αδιαλλαξίας , της Αλαζονείας των Μεγάλων του κόσμου. Ο Τσίρκας πλάθει χαρακτήρες πολύπλοκους, ανθρώπινους, που έμειναν στην ιστορία. Ο καθένας «έχει το γύπα του», όπως λέει κάπου στην «Αριάγνη». Το πάθος που του κατατρώει και οδηγεί τα βήματά του. Χαρακτήρες που είναι τα πάθη τους,. Που αν δεν ήταν τα πάθη τους, δεν θα ήταν αυτοί που είναι. Η ερωτομανής Έμμη, ο μεγάλος, ανικανοποίητος έρωτας του κεντρικού ήρωα Μάνου Καλογιάννη-Σιμωνίδη, που άγεται και φέρεται από τον αξεδίψαστο πόθο της. Ο Ρίτσαρντς, Άγγλος δημοσιογράφος, ουμανιστής, που βιώνει από τη σκοπιά του ρομαντικού Ελιοτικού τις νύχτες της Ανατολής και στο τέλος πληρώνει με τη ζωή του την συμπάθεια και συμπαράστασή του προς το ελληνικό αριστερό κίνημα. Ο Ανθρωπάκι, το κομματικό στέλεχος-καθοδηγητής που ο δογματισμός και η καχυποψία του γίνονται ο εφιάλτης του ήρωά μας. Ο Φάνης, το στέλεχος με την ανθρώπινη, ψύχραιμη ματιά, φίλος και φωτεινό παράδειγμα για τον Μάνο. Η Αριάγνη, η αιώνια μάνα που μάχεται για τα παιδιά της και για τα παιδιά όλου του κόσμου, που στις δύσκολες στιγμές γίνεται καταφύγιο για έλληνες και αλλόθρησκους. Τι να πούμε για τη Νάνσυ, την Αγγλίδα λαίδη που αψηφά την τάξη της και τους ομοίους της για να ενωθεί μ΄ εκείνους που παλεύουν για ένα καλύτερο αύριο. Κι ένα σωρό άλλοι χαρακτήρες που αν αρχίσουμε να τους ονοματίζουμε και να τους αναλύουμε, θα γράψουμε καινούργια τριλογία!

Σταματάω για να μην σας ζαλίσω κι άλλο.

Καλοκαίρι έρχεται. Διαβάστε τις Ακυβέρνητες Πολιτείες ακόμα και στην παραλία. Θα μαγευτείτε…….

Σας ασπάζομαι, Ρένια »

Ρένια