Λέμε να πάμε θέατρο όλοι μαζί σε τρεις ενδιαφέρουσες παραστάσεις για τις οποίες έχουμε και μειωμένο εισιτήριο:
1. «Φωτιά και νερό» στο θέατρο Άλμα, πολιτικό/κοινωνικό της Χρύσας Σπηλιώτη
σε σκηνοθεσία Α. Τομπούλη με τους: Κ. Γέρου, Μ. Ζαχαράκο, Β. Κουκαλάνι.
«Μέσα από τις ζωές των τριών ηρώων, ενός άνεργου Ιρακινού, της Περσίδας συντρόφου του κι ενός υπαλλήλου ταχυδρομείου τον οποίο κρατούν όμηρο, αναδύονται όψεις της ισοπεδωτικής παγκοσμιοποίησης, της προσφυγιάς, της βίας και των πολέμων».
2. «Ένας ήρωας - το καμάρι της Δύσης» στο θέατρο Μεταξουργείο, κωμωδία του Τζον Μίλινγκτον Σινγκ, σε σκηνοθεσία Σ. Λιβαθινού με τους Νίκο Καρδώνη, Δημήτρης Παπανικολάου, Μαρία Ναυπλιώτου, Άρη Τρουπάκη, Μαρία Σαββίδου, Στέλιο Ιακωβίδη, Μαρία Κίτσου, Βασίλη Κουκαλάνι κ.ά.
«Ο "ήρωας" του τίτλου είναι ένας νεαρός φυγάς, παρ' ολίγον δολοφόνος, που καταφτάνει σε ένα απομονωμένο χωριό κι αίφνης ανάγεται σε ίνδαλμα της αφελούς αγροτικής κοινωνίας».
Κοραή 4 – Προσβάσιμος χώρος
3. Η ομάδα Σημείο Μηδέν με σκηνοθέτη τον Σάββα Στρούμπο ανεβάζει το διήγημα του Κάφκα "Στη Σωφρονιστική Αποικία" στα πρώην Κρατητήρια της Κομαντατούρ (Χώρος Ιστορικής Μνήμης 19941-44) στην Κοραή 4.
(Τα παιδιά της ομάδας μας έχουν στείλει και e-mail με περισσότερα γι' αυτό).
Όποιος θέλει να ακολουθήσει, να δηλώσει συμμετοχή, αν γίνεται, μέσα σε τρεις μέρες για να κλείσουμε θέσεις και να προλάβουμε να πάμε να τα δούμε όλα.
1. «Φωτιά και νερό» στο θέατρο Άλμα, πολιτικό/κοινωνικό της Χρύσας Σπηλιώτη
σε σκηνοθεσία Α. Τομπούλη με τους: Κ. Γέρου, Μ. Ζαχαράκο, Β. Κουκαλάνι.
«Μέσα από τις ζωές των τριών ηρώων, ενός άνεργου Ιρακινού, της Περσίδας συντρόφου του κι ενός υπαλλήλου ταχυδρομείου τον οποίο κρατούν όμηρο, αναδύονται όψεις της ισοπεδωτικής παγκοσμιοποίησης, της προσφυγιάς, της βίας και των πολέμων».
2. «Ένας ήρωας - το καμάρι της Δύσης» στο θέατρο Μεταξουργείο, κωμωδία του Τζον Μίλινγκτον Σινγκ, σε σκηνοθεσία Σ. Λιβαθινού με τους Νίκο Καρδώνη, Δημήτρης Παπανικολάου, Μαρία Ναυπλιώτου, Άρη Τρουπάκη, Μαρία Σαββίδου, Στέλιο Ιακωβίδη, Μαρία Κίτσου, Βασίλη Κουκαλάνι κ.ά.
«Ο "ήρωας" του τίτλου είναι ένας νεαρός φυγάς, παρ' ολίγον δολοφόνος, που καταφτάνει σε ένα απομονωμένο χωριό κι αίφνης ανάγεται σε ίνδαλμα της αφελούς αγροτικής κοινωνίας».
Κοραή 4 – Προσβάσιμος χώρος
3. Η ομάδα Σημείο Μηδέν με σκηνοθέτη τον Σάββα Στρούμπο ανεβάζει το διήγημα του Κάφκα "Στη Σωφρονιστική Αποικία" στα πρώην Κρατητήρια της Κομαντατούρ (Χώρος Ιστορικής Μνήμης 19941-44) στην Κοραή 4.
(Τα παιδιά της ομάδας μας έχουν στείλει και e-mail με περισσότερα γι' αυτό).
Όποιος θέλει να ακολουθήσει, να δηλώσει συμμετοχή, αν γίνεται, μέσα σε τρεις μέρες για να κλείσουμε θέσεις και να προλάβουμε να πάμε να τα δούμε όλα.
1 σχόλιο:
Είδα το έργο «Ένας ήρωας, το καμάρι της Δύσης» στο θέατρο Μεταξουργείο, την περασμένη Κυριακή. Η Ελληνική Ψυχαναλυτική Εταιρεία είχε οργανώσει δημόσια συζήτηση μετά το τέλος της παράστασης.
Εξαιρετικό έργο, με πάρα πολλά μηνύματα, σε σημείο που έπρεπε κανείς να σημειώνει και τις απλές φράσεις των πρωταγωνιστών, για να μη του διαφύγουν τυχόν σημαντικά στοιχεία που θα επιδέχονταν ποικίλες ερμηνείες.
Πράγματι στο τέλος, εκ μέρους της Ελληνικής Ψυχαναλυτικής Ερμηνείας, η ψυχαναλύτρια κα. Δασκαλάκη είπε μερικά στοιχεία για το πως γράφτηκε το έργο, από τα οποία συγκράτησα ελάχιστα. Είπε ότι γράφτηκε το 1907 ή 1909 και συμπέρανα ότι πραγματεύεται για την Ιρλανδία των πρώτων χρόνων του 20ου αιώνα. Επίσης, πρόσθεσε η κυρία Δασκαλάκη, υπάρχει μια προσπάθεια ή ανάγκη ηρωοποίησης του δράστη καθώς και ότι το έργο προκάλεσε μεγάλες αντιδράσεις στην ίδια την Ιρλανδία, δεν μας εξήγησε όμως το γιατί.
Στη συνέχεια πήραν το λόγο τρεις ψυχαναλυτές και έδωσαν τρεις ερμηνείες του έργου, τις εξής δύο, να, δηλαδή την εξής μία: ότι «ο πρωταγωνιστής είχε το Οιδιπόδειο Σύμπλεγμα επειδή νόμιζε ότι σκότωσε τον πατέρα του» (α’ ψυχαναλυτής), ότι «είχε το οιδιπόδειο σύμπλεγμα ακόμα και αν δεν αναφερόταν στο έργο η μητέρα του» (β’ ψυχαναλυτής), και «δεν πειράζει στον χαρακτηρισμό του οιδιπόδειου συμπλέγματος που δεν υπήρχε μητέρα, αφού ο πατέρας του, έπαιζε συγχρόνως και το ρόλο της μητέρας» (γ’ ψυχαναλυτής).
Παρατήρησα ότι αυτά που συγκράτησα από τα λεγόμενα της κυρίας Δασκαλάκη δεν άφησαν κανένα αποτύπωμα στους συλλογισμούς και στα συμπεράσματα των συναδέλφων της ψυχαναλυτών. Αφού τελείωσαν σε πρώτη φάση οι ειδικοί, δόθηκε ο λόγος στο κοινό για να σχολιάσει ή να ρωτήσει.
Πήρα το λόγο και ανέφερα τα εξής:
«Γιατί σώνει και καλά πρέπει να ψάχνουμε να βρούμε οιδιπόδεια συμπλέγματα σε ένα έργο γεμάτο νοήματα και ερμηνείες που σχετίζονται με την Ιστορία του συγκεκριμένου λαού τη συγκεκριμένη χρονική περίοδο, την κοινωνιολογία σε σχέση με τις συνθήκες και την ψυχολογία του κατατρεγμένου από τον Βρετανικό ζυγό ιρλανδικού λαού;
Στο έργο έχουμε μια κατάσταση που αφελώς θα μπορούσαμε να περιγράψουμε σαν «ομαδική παράκρουση»:
- Μπαίνει σε ένα μπαρ ο πρωταγωνιστής σε άθλια κατάσταση και ομολογεί ότι σκότωσε τον πατέρα του για ασήμαντη αφορμή.
- Όλοι και όλες που παρευρίσκονται όχι μόνο δεν τον επιτιμούν για αυτό που έκανε, αλλά αρχίζουν να τον ηρωοποιούν σιγά -σιγά.
- Προς το τέλος του έργου εμφανίζεται ο μισοσκοτωμένος πατέρας και ψάχνει το γιό του για να τον κτυπήσει και εκείνος με τη σειρά του. Ο κόσμος, αντί να χαρεί που επέζησε ο πατέρας του δράστη, αρχίζει να αμφισβητεί την ενοχή του δράστη του και ακούει τα λεγόμενα του πατέρα μέσα από ένα «νοητικό φίλτρο» (Σημείωση: Δεν εξήγησα τί είναι το νοητικό φίλτρο που είναι έννοια άγνωστη για την ψυχανάλυση και υπάρχει μόνο στη Γνωσιακή Θεραπεία, γιατί εγώ δεν είμαι ψυχολόγος, αλλά σπούδασα νομικά. Απλά παρατηρώ, διαβάζω, μαθαίνω και μιλάω χωρίς δεσμεύσεις ή προκαταλήψεις).
- Ρωτήθηκε ο πατέρας: «Μα για να σε χτυπήσει για να σε σκοτώσει, σίγουρα κάτι θα έκανες!» (Νοητικό φίλτρο: Φιλτράρουμε και δεν δεχόμαστε άποψη του άλλου που μας ξεβολεύει. Να μην απομυθοποιήσουμε τον ήρωα).
- Παρακάτω ρωτιέται ο «άγρια χτυπημένος» πατέρας: «Ο γιός σου είναι γυναικάς, έτσι δεν είναι;» Και ο πατέρας του απαντάει: «Όχι, το αντίθετο, κρύβεται μόλις δει γυναίκα». Η γυναίκα που άκουσε την απάντηση σκυθρώπιασε. (Νοητικό φίλτρο: Φιλτράρουμε και δεν δεχόμαστε άποψη του άλλου που μας ξεβολεύει. Να μην απομυθοποιήσουμε τον ήρωα).
- Προς το τέλος ο παραλίγο δολοφόνος γιός έρχεται πρώτος στο αγώνισμα του δρόμου. Μόλις ο πατέρας ακούει ότι ήρθε ο γιός του πρώτος στο τρέξιμο λέει: «Α, αποκλείεται λοιπόν να είναι γιός μου αυτός» (Νοητικό φίλτρο: Φιλτράρουμε και δεν δεχόμαστε άποψη του άλλου που μας ξεβολεύει. Να μην αναγνωρίσουμε ως ήρωα τον ξεφτίλα το γιό μας).
Ξαναήρθα στα λόγια της κυρίας Δασκαλάκη που αμυδρά θυμόμουν «....προσπάθεια ηρωοποίησης του δράστη». Είπα «γιατί οι Ιρλανδοί ήθελαν να αποκτήσουν ένα ήρωα;» Και εξήγησα: Η Ιρλανδία στα πρώτα χρόνια του 20ου αιώνα ήταν στη χειρότερη κατάσταση της ιστορίας της. Η Αγγλία μόλις είχε τελειώσει το νικηφόρο πόλεμο κατά των Μπόερς στη Νότια Αφρική (1898-99) καταπνίγοντας το κίνημα ανεξαρτησίας των εκεί Ολλανδών αποίκων. Ήταν τώρα απερίσπαστη να λύσει το Ιρλανδικό. Οι Άγγλοι άδειαζαν από τις φυλακές τους τους καταδίκους που δέχονταν να υπηρετήσουν σε ειδικά σώματα στρατού που έστελναν στην Ιρλανδία και σκότωναν αδιακρίτως βίαζαν, έκαιγαν τα σπαρτά, σκότωναν τα ζώα κατέστρεφαν σπίτια περιουσίες σχολεία όνειρα κλπ του ιρλανδικού λαού. Οι Ιρλανδοί κατέφευγαν στις ΗΠΑ με καραβιές υπό άθλιες συνθήκες στοιβαγμένοι σε πλοία στα οποία ο ένας στους δύο πέθαινε. Ο πληθυσμός της Ιρλανδίας που το 18ο αιώνα ήταν τριπλάσιος της Αγγλίας συρρικνώθηκε. Ιρλανδικό κίνημα αντίστασης δεν υπήρχε ακόμα. Αυστηροί θρησκευόμενοι Καθολικοί, οι Ιρλανδοί πίστευαν μέχρι θανάτου στον Πάπα, ο οποίος «αγρόν ηγόρασε» (Γίνεται κάποιος υπαινιγμός εναντίον του στο έργο).
Είχαν απεγνωσμένη ανάγκη λοιπόν οι Ιρλανδοί να βρουν κάποιο ήρωα. Και επειδή δεν είχαν κάποιον στη χώρα τους που να είχε δραπετεύσει από τις φυλακές Κορυδαλλού με ελικόπτερο για να τον ηρωοποιήσουν, κατέφυγαν σε ένα ξένο που βρέθηκε μπροστά τους ουρανοκατέβατος, έστω και άν ήταν πατροκτόνος. Μπροστά στην ανάγκη τους αυτή, δημιουργήθηκε μία πεποίθηση «βρέθηκε ο ήρωας» και ως εκ τούτου οιαδήποτε φράση ή ιδέα ή διαπίστωση τρίτου ερχόταν σε αντίθεση με την εν λόγω πεποίθηση θα έπρεπε στο εξής να περνάει μέσα από ένα «νοητικό φίλτρο» (έκφραση του Aaron Beck θεμελιωτή της Γνωσιακής ή Γνωστικής Θεραπείας) ώστε να βγαίνει αυτό που δεν θα μας προκαλεί συγκρούσεις και αμφισβητήσεις. Είναι από τα περίφημα γνωσιακά λάθη που αν θέλετε να τα δείτε απλουστευμένα πηγαίνετε σε ένα γήπεδο και κάντε ελεύθερη κριτική στους παίκτες (θα σας λυντσάρουν).
Είπα και άλλα, π.χ. για τα περίφημα «Σχήματα» του Jeffrey Young (που ταίριαζαν σε δύο γυναίκες του έργου που η μία είχε σκοτώσει τον άντρα της και η άλλη δεν μπορούσε άλλο να ανεχτεί ζωντανό τον πατέρα της) που σπρώχνουν τα παιδιά των διαλυμένων ή προβληματικών οικογενειών να επαναλάβουν τα ίδια λάθη και να πέσουν στις ίδιες ακριβώς καταστάσεις των γονιών τους λες και υπήρχε κάποια «νομοτέλεια» για την τάση τους αυτή.
Η ψυχαναλύτρια κυρία Χατζηανδρέου που πήρε το λόγο αμέσως μετά, αναγνώρισε ότι «πράγματι υπάρχουν και άλλες συνθήκες και άλλες οπτικές γωνίες που μπορεί κανείς να ερμηνεύσει το έργο». Έφερε για παράδειγμα εκτός από την κοινωνιολογική και ιστορική θεώρηση, τους κανόνες που διέπουν μία ομάδα προσώπων (Συμπληρώνω εγώ τώρα: φυσικά και υπάρχουν κανόνες και άγραφοι νόμοι και προβλεπτές αντιδρασεις και συμπεριφορές εκ πρώτης όψεως παράλογες όπως π.χ. σε φυλακές, σε ομάδα φίλων, σε οικογένεια, σε θεραπεύτική ομάδα, σε συντεχνία γνωσιακών ψυχολόγων κλπ)
Άλλοι θεατές που παρενέβησαν τόνισαν με τη σειρά τους κοινωνιολογικούς λόγους και προσωπικές ερμηνείες της συμπεριφοράς των ηθοποιών του έργου. Θεωρώ ότι ήταν μια αξιέπαινη προσπάθεια της Ελληνικής Ψυχαναλυτικής Εταιρείας που μακάρι να μπορούσε να επαναληφθεί και στο μέλλον.
Επειδή στενοχωρήθηκα που έμμεσα με την παρέμβασή μου ίσως δεν έδωσα σημασία στην ψυχαναλυτική ερμηνεία του έργου θα ήθελα στο σημείο αυτό να προσθέσω κάτι προς αυτή την κατεύθυνση έστω και αν δεν είμαι ειδικός.
Στην αρχή του έργου αυτοί που βρίσκονταν μέσα στο μπαρ ρώτησαν τον εμφανισθέντα ξένο «μήπως είσαι ένας Μπόερ; Τους Μπόερς τους νικήσαμε στη Νότια Αφρική». Αυτή η ερώτηση/παρατήρηση είναι ένας λίβελος για τον ιρλανδικό λαό και, ως ένα σημείο, δικαιολογεί την αντίδραση των Ιρλανδών στο παίξιμο του έργου. Τους υπενθυμίζει ότι οι ίδιοι οι κατατρεγμένοι Ιρλανδοί, μέσα στον κατατρεγμό τους και τη δυστυχία τους συστρατεύτηκαν με τους Άγγλους για να καταπνίξουν την εξέγερση των Μπόερς στη Νότια Αφρική. Ένας λαός «ευνουχισμένος» (για να χρησιμοποιήσω την προσφιλή έκφραση των ψυχαναλυτών) «ταυτίστηκε» με τους Άγγλους. Η «ταύτιση με τον επιτιθέμενο» είναι φαινόμενο (και όρος) της ψυχανάλυσης, και ως εκ τούτου δίνει μία ψυχαναλυτική ερμηνεία στο θεατρικό έργο. Απλά ... δεν την πήραν χαμπάρι οι ψυχαναλυτές.
Το συμπέρασμα της αξιολογότατης συζήτησης που διεξήχθη ήταν ότι δεν μπορούμε να ερμηνεύσουμε σωστά – εποικοδομητικά – έστω θεραπευτικά το φαινόμενο ή την συμπεριφορά ενός ατόμου, αν δεν το δούμε πολύπλευρα, από όλες τις επιστήμες. Οι αρχαίοι Έλληνες σπούδαζαν τέσσερις επιστήμες μαζί «γεωμετρία- αριθμητική- αστρονομία – αρμονία» (Τετρακτύς). Ένας ψυχαναλυτής είπε ξερά «εγώ, σαν ψυχαναλυτής, μόνο την ψυχαναλυτική ερμηνεία μπορώ να δώσω». Δηλαδή αν ο γιός του ψυχαναλυτή ρώταγε τον πατέρα του «που οφείλεται το φαινόμενο της έκλειψης του ηλίου;» εκείνος θα έπρεπε να του δώσει ψυχαναλυτική ερμηνεία του φαινομένου; Εγώ που είμαι νομικός θα έπρεπε να ανοίξω το Ενοχικό Δίκαιο;
Ο ίδιος ο Φρόυντ ο θεμελιωτής της ψυχανάλυσης στο βιβλίο του «Ερμηνεία των Ονείρων» στο σημείο που αναφέρεται σε όνειρα ανθρώπων που βλέπουν να πέφτουν στο κενό από ψηλά έδωσε την εξής απάντηση: «Δεν γνωρίζω, δεν έχω δει ποτέ τέτοιο όνειρο!»
Δημοσίευση σχολίου